6 วิธีฝึกวินัย ผ่านการเล่น

นอกจากการ การเลี้ยงลูกให้เป็นคนเก่ง คนดี แล้ว เรื่องวินัยก็เป็นสิ่งสำคัญที่จะทำให้เขาเติบใหญ่อย่างมีคุณภาพและอยู่ในสังคมได้อย่างมีความสุข ซึ่งพ่อแม่ต้องเป็นผู้ที่มีบทบาทสำคัญในการฝึกฝนและปลูกฝังเรื่องนี้ให้กับลูกตั้งแต่เด็ก
ฝึกวินัยเพื่ออะไร
  - ให้เขาสามารถแสดงออกภายใต้ขอบเขตที่เหมาะสม
  - เรียนรู้สิทธิและความเป็นส่วนตัวทั้งของตนเองและผู้อื่น
  - เรียนรู้หน้าที่และความรับผิดชอบ
  - เพื่อพัฒนาการควบคุมตนเองให้ดีขึ้น

6 วิธีฝึกวินัยให้ได้ผล
1. สื่อสารกับลูกให้ชัดเจน
     คุณพ่อคุณแม่ต้องสื่อสารให้ลูกเข้าใจด้วยการใช้คำพูดตรงไปตรงมาเกี่ยวกับกฎระเบียบของบ้าน ซึ่งเป็นสิ่งที่เด็กต้องรู้ ซึ่งในเด็กเล็กๆ คุณพ่อคุณแม่ต้องทำเป็นตัวอย่างพร้อมๆ กับการพูดคุยด้วย
     ตัวอย่าง : เมื่อหนูเล่นของเล่นเสร็จแล้วต้องเก็บใส่ในตะกร้าแต่ละใบทุกครั้งหลังจากที่เลิกเล่น
2. กำหนดขอบเขต
     เป็นการฝึกให้เด็กเรียนรู้ว่าสิ่งใดที่สามารถทำได้และสิ่งใดที่ทำไม่ได้ การพูดคำว่า "อย่า" "ทำไม่ได้" ต้องมีความเด็ดขาดและชัดเจน เพื่อให้เขาเข้าใจด้วยตัวเองว่าการกระทำใดที่ทำไปแล้วจะไม่ได้รับการยอมรับจากผู้อื่น และถ้าปฏิบัติต่อไปเขาอาจจะต้องถูกลงโทษ แต่ต้องไม่ใช่ด้วยการข่มขู่หรือทำร้ายร่างกาย
     ตัวอย่าง : เมื่อไปเล่นกับเพื่อนแล้วมีการแย่งของเล่นกัน ห้ามไม่ให้ทุบตี หรือจิกข่วนผู้อื่น

3. ปฏิบัติต่อเด็กด้วยการกระทำมากกว่าการใช้คำพูดเพียงอย่างเดียว
     เด็กเล็กๆ ไม่ได้เรียนรู้ด้วยการสอนด้วยการใช้คำพูดเพียงอย่างเดียว การเรียนรู้ที่สำคัญก็คือ การซึมซับจากสิ่งแวดล้อม และการมีตัวอย่างที่ดีจากพ่อแม่ให้เลียนแบบ
     ตัวอย่าง : เมื่อถึงหมดเวลาเล่นแล้ว ควรให้หยุดทันที เป็นการฝึกเรื่องของการตรงต่อเวลา ซึ่งพ่อแม่เองต้องทำเป็นตัวอย่างในการเป็นคนตรงต่อเวลาด้วย
4. ให้ทบทวนการกระทำของตัวเอง
     เมื่อเขาทำผิดกติกา ต้องฝึกให้รู้จักทบทวนการกระทำของตัวเอง รู้จักควบคุมอารมณ์ด้วยการอยู่ลำพัง โดยให้นั่งอยู่บนเก้าอี้ที่มุมใดมุมหนึ่งของห้อง
     ตัวอย่าง : วันนี้หนูไม่ยอมเก็บของเล่น ต้องงดการไปเล่นนอกบ้านกับเพื่อน งดกินขนม หรือเมื่อทำผิดแล้วต้องรู้จักขอโทษ

5. เรียนรู้การแก้ปัญหาด้วยตัวเอง
     เริ่มด้วยให้วิธีเล่นสมมติเหตุการณ์นั้นๆ เป็นการฝึกซ้อมและสามารถแก้ไขปัญหาได้ทันทีที่ปัญหาเกิดขึ้น นอกจากนี้ ต้องรู้จักตัดสินใจด้วยตัวเองและยอมรับการตัดสินใจของตัวเอง
     ตัวอย่าง : เมื่อหนูเล่นกับน้องหมีตัวโปรด จนเริ่มพังแล้ว พ่อแม่ต้องสร้างสถานการณ์เพื่อให้เขาเรียนรู้ที่จะตัดสินใจเลือกว่าจะทำอย่างไรต่อไป จะนำไปให้ใครช่วยซ่อมแซม หรือถ้าจะซื้อตัวใหม่ต้องรู้ว่ามันจะไม่เหมือนเดิม
6. ให้รางวัลเมื่อทำความดี
     เป็นการกระตุ้นให้เขาอยากทำดีมากขึ้น ส่วนการให้รางวัลตอบแทนไม่จำเป็นต้องให้สิ่งของเสมอไป สิ่งที่มีค่าที่สุด คือ ความรักจากพ่อแม่ซึ่งแสดงออกได้หลายๆ ทาง
     ตัวอย่าง : การแสดงสีหน้าชื่นชม การพูด การลูบหัว การกอด และการแสดงแววตาแห่งความรักอยู่เสมอ
Tips
     - เรื่องของระเบียบวินัย สามารถฝึกโดยการประยุกต์ใช้ได้ในทุกๆ สถานการณ์ในชีวิตประจำวัน ไม่ว่าจะเป็นเรื่องการกิน การนอนนอน หรือการขับถ่าย เป็นต้น สิ่งสำคัญคือ พ่อแม่ต้องเป็นแบบอย่างที่ดีด้วย
     - การฝึกวินัยให้ได้ผลต้องปฏิบัติอย่างสม่ำเสมอ ไม่ใช่ปฏิบัติตามอารมณ์ของผู้ใหญ่ในแต่ละวัน เพราะเด็กๆ คงจะเกิดอาการงงไปตามๆ กัน วันนี้ทำแบบนี้ อีกวันหนึ่งทำไม่ได้ การฝึกวินัยก็ไม่ได้ผล
ทีมา : Mother&Care Vol.2 No.14 February 2006